Қазіргі таңда елімізде кәсіпкерлікті қолдау мен бизнесті дамытудың тиімді экожүйесін қалыптастыру – мемлекеттік саясаттың маңызды бағыттарының бірі болып табылады. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің Жолдауларында да, түрлі экономикалық форумдарда да кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау, бизнеске қолайлы жағдай жасау және олардың қызметіне негізсіз араласуға жол бермеу мәселелерін ерекше атап келеді. Осы бағытта еліміздің барлық өңірлерінде жүйелі жұмыстар атқарылып жатыр.
Жамбыл облысы бойынша экономикалық тергеп-тексеру департаменті де бұл бағыттағы міндеттерді жүзеге асыру мақсатында нақты шаралар қабылдауда. Аталған департамент Мемлекет басшысының және Қаржылық мониторинг агенттігі басшылығының сотқа дейінгі іс жүргізу кезінде кәсіпкерлердің құқықтарын барынша қорғау, сондай-ақ адал кәсіпкерлердің қылмыстық процеске негізсіз тартылуына жол бермеу туралы тапсырмаларын орындау аясында өз қызметін жаңа сапалық деңгейге көтеріп отыр.
Алдын ала талдау және бизнеске араласпау қағидаты
Қаржылық мониторинг агенттігінің нұсқауларына сәйкес, кез келген тергеу немесе тексеру іс-шаралары тек нақты фактілер мен дәлелдерге сүйеніп, бизнес субъектілердің күнделікті қызметіне кедергі келтірмей жүргізіледі. Бұл – бұрынғыдай бизнеске бақылаусыз тексеру жүргізу немесе құжаттарды себепсіз алып қою тәжірибесіне нүкте қою деген сөз.
Қазіргі уақытта департамент жанынан арнайы талдау орталығы құрылған. Оның негізгі мақсаты – экономикалық қылмыстардың алдын алу бағытында терең зерттеу мен ақпараттық талдау жұмыстарын жүргізу. Бұл орталық қаржы пирамидалары, мемлекеттік сатып алу саласындағы жемқорлық тәуекелдері, бюджет қаржысын жымқыру, салықтан жалтару және басқа да экономикалық құқықбұзушылықтар бойынша алдын ала мәлімет жинап, сол деректердің негізінде жағдайды сараптайды.
Осылайша, тергеу жұмыстары тек қана нақты дәлелдер болған жағдайда ғана басталады. Бұл тәсіл адал кәсіпкерлердің бизнесіне негізсіз қысым көрсетуді болдырмайды әрі экономикалық қауіпсіздік пен құқықтық тұрақтылықты қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Процестік заңдылықтар және ашықтық
Өңірлік коммуникациялар қызметінің алаңында өткен брифинг барысында Жамбыл облысы бойынша экономикалық тергеп-тексеру департаменті басшысының орынбасары Самат Қойбақов осы бағыттағы жұмыстардың нәтижесіне тоқталды. Оның айтуынша, бүгінгі таңда департамент қызметкерлері қылмыстық іс қозғау кезінде заң талаптарын қатаң сақтап, процестік әрекеттерді тек қажетті жағдайда ғана жүргізеді.
– «Қылмыстық істер тек мемлекеттік бюджетке келтірілген нақты залал анықталған, тиісті сараптамалар мен тексерулер нәтижесімен расталған жағдайда ғана қозғалады. Бұл – адал кәсіпкерлерді қылмыстық процеске заңсыз тартуға мүмкіндік бермейді. Ал дәлелсіз күдік немесе болжам негізінде тергеу бастау тәжірибесі толығымен алынып тасталды», – деді Самат Базарханұлы.
Оның айтуынша, қылмыстық іс жүргізу заңнамасына сәйкес, егер іс тіркелмесе, ешқандай процестік әрекеттер жасауға болмайды. Бұл норма кәсіпкерлердің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауда маңызды рөл атқарады.
Тиісті лауазымдар
Барлық тергеу және процестік іс-әрекеттер тек арнайы белгіленген уақыт кестесімен және тікелей департаменттің әкімшілік ғимаратында ғана жүргізіледі. Процестің басталу және аяқталу уақыты «Келушілерді қабылдау» деп аталатын арнайы ақпараттық жүйеде тіркеліп отырады. Мұндай тәсіл ашықтық пен есептілікті қамтамасыз етеді және құқық қорғау органдарының қызметіне деген қоғам сенімін арттырады.
Кәсіпкерлердің құқығын бұзуға жол берілмейді
Департамент өкілдері атап өткендей, адал кәсіпкерлердің қызметіне кедергі келтіруі мүмкін кез келген әрекетке – қатаң тыйым салынады. Яғни, тексерулер, құжаттарды немесе техниканы негізсіз алып қою, мүлікке тыйым салу, банк шоттарын бұғаттау сияқты шектеулер тек нақты заңды негіз болғанда ғана қолданылуы мүмкін. Бұл қағидат кәсіпкерлерге өз істерін алаңсыз жүргізуге мүмкіндік береді.
Кәсіпкерлер палатасымен өзара серіктестік
Жамбыл облыстық кәсіпкерлер палатасы мен экономикалық тергеп-тексеру департаменті арасында тығыз әріптестік қатынас орнаған. Бұл ынтымақтастық кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау саласында ғана емес, көлеңкелі экономиканы азайту және адал бәсекелестікті дамыту бағытында да өз нәтижесін беріп отыр.
Самат Қойбақовтың айтуынша, екі мекеме бірлесіп өткен жылы 38, ал биылғы жылы 5 ірі іс-шара өткізген. Бұл жиындар барысында өңірдегі өзекті тақырыптар – көлеңкелі экономиканың үлесін азайту, ауыл шаруашылығы тауар өндірушілеріне дизель отынын кедергісіз жеткізу, субсидиялардың әділ бөлінуі, қаржылық пирамидалармен күрес, әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бағасын тұрақтандыру және есірткі айналымына қарсы іс-шаралар сияқты мәселелер талқыланған.
– «Бүгінгі таңда департамент пен облыстық кәсіпкерлер палатасы арасындағы өзара түсіністік пен ынтымақтастық нығая түсті. Біз үшін басты мақсат – адал кәсіпкерлердің құқығын қорғау және олардың дамуына барынша қолайлы жағдай жасау», – деді Самат Базарханұлы.
Қорытынды
Қорыта айтқанда, Жамбыл облысында кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау, бизнесті заңсыз қысымнан сақтау бағытындағы жұмыстар жүйелі түрде жүргізіліп келеді. Экономикалық тергеп-тексеру департаменті ашықтық, әділдік және кәсіпкерлік еркіндік қағидаттарын басшылыққа алып, тергеу жұмыстарының барынша ашық әрі әділ өтуіне жағдай жасап отыр.
Мемлекет тарапынан бизнеске көрсетіліп жатқан осындай қолдау шаралары кәсіпкерліктің дамуына жаңа серпін беріп, өңір экономикасының өркендеуіне өз үлесін қосатыны сөзсіз. Адал еңбек етіп, заң аясында жұмыс істейтін әр кәсіпкер мемлекет қорғауында екенін сезінуі – бүгінгі реформалардың басты нәтижесі болып табылады.
