Жамбыл облысында кәмелетке толмағандар арасындағы қылмыстың алдын алу және жастардың қауіпсіз ортада тәрбиеленуін қамтамасыз ету мәселесі күн тәртібінен түскен емес. Соңғы айларда орын алған резонансты оқиғалар бұл бағыттағы жұмыстарды түбегейлі қайта қарау қажеттігін тағы бір мәрте көрсетті. Осыған орай облыс прокуратурасында «Заң мен Тәртіп» тұжырымдамасын іске асыру аясында үйлестіру кеңесі өтті.
Кеңес жұмысына облыс әкімі Ербол Қарашөкеев, арнайы және құқық қорғау органдарының, жергілікті атқарушы органдардың басшылары, сондай-ақ білім беру саласының өкілдері қатысты. Күн тәртібінде қоғам үшін аса өзекті әрі күрделі мәселе — маргиналды жастардың және құқық бұзушылыққа бейім тұлғалардың кәмелетке толмағандарға тигізетін теріс ықпалы қаралды.
Қылмыстық романтика және оның салдары
Облыс прокуроры Нұрғалым Әбдіров өз сөзінде жасөспірімдер арасында «қылмыстық романтика» құбылысының таралуына ерекше назар аударды. Соңғы жылдары әлеуметтік желілерде қылмыстық субмәдениетті насихаттайтын топтардың көбеюі, «күш көрсету арқылы өзін дәлелдеу» немесе «қылмыс арқылы бедел жинау» сияқты түсініктердің жастар санасын улап жатқаны жасырын емес. Бұл құбылыс әсіресе ауылдық жерлердегі, әлеуметтік жағдайы төмен отбасылардағы балаларға жылдам әсер етеді.
«Қылмыстық романтиканың» таралуы – жай ғана мәдениет дағдарысы емес, бұл болашақта жастар арасындағы қылмыс деңгейінің өсуіне алып келетін қауіпті үрдіс. Осыған байланысты облыстық прокуратура арнайы тапсырма беріп, «тәуекел тобына» кіретін тұлғаларды анықтау, олармен жеке профилактикалық жұмыстар жүргізуді қолға алды.
Ведомствоаралық мобильді топ құрылды
Жаңа оқу жылының басынан бері өңірде бірнеше резонансты қылмыстар тіркелді. Бұл оқиғалар алдын алу жұмыстарының формалды түрде ғана жүргізіліп келгенін көрсетті. Мәселен, құқық қорғау органдары мен мектептердің өзара іс-қимылы жеткіліксіз болып, балалар арасындағы буллинг пен бопсалау дер кезінде анықталмаған.
Осыған байланысты облыс прокурорының тапсырмасымен арнайы ведомствоаралық мобильді топ құрылды. Оның құрамына полиция, білім басқармасы, әкімдік өкілдері және психологтар енді. Топтың басты міндеті – мектептерде жедел мониторинг жүргізу, оқушылар арасындағы жасырын буллинг пен бопсалаудың жаңа фактілерін анықтау, тәуекел топтарына жататын білім мекемелерін белгілеп, оларды тұрақты бақылауға алу.
Балалар арасындағы суицид мәселесі
Кеңесте ерекше назар аударылған тақырыптардың бірі – балалар арасындағы суицид. Бұл тек Жамбыл облысы үшін ғана емес, бүкіл ел көлеміндегі аса күрделі әлеуметтік проблема.
Облыстық прокуратураның талдау жұмыстары көрсеткендей, кәмелетке толмағандардың өзіне-өзі қол жұмсауына көбінесе отбасы ішіндегі келіспеушіліктер, жасөспірімдік эмоцияны дұрыс басқара алмау, құмар ойындардан туындайтын қаржылық қиындықтар себеп болады.
Тиісті лауазымдар
Тергеу әдістерін қайта қарау арқылы прокурорлар суицид фактілерінің нақты себептерін айқындауға мүмкіндік алды. Соның нәтижесінде профилактикалық шаралар күшейтіліп, кінәлі тұлғаларды жауапкершілікке тарту бағытында нақты қадамдар жасалуда.
Мәселен, бір мектеп оқушысының жүйелі түрде қорқытып-үркіту мен еңбекке мәжбүрлеудің салдарынан өзін-өзі өлтіруге барғаны анықталды. Бұл жағдайды егжей-тегжейлі тергеу нәтижесінде үш тұлғаға қатысты қылмыстық іс қозғалып, іс сотқа жолданды. Мұндай қатаң шаралар басқа мектептерде қайталанбас үшін сабақ болуы тиіс.
Әкімнің ұсыныстары
Жиын барысында облыс әкімі Ербол Қарашөкеев превентивті шараларды жаңа деңгейге шығаруды ұсынды. Әкімнің пікірінше, профилактика тек полиция мен прокуратураның ғана міндеті емес, оған аудан және ауылдық округ әкімдері, білім беру мекемелерінің директорлары, жергілікті психологиялық қолдау қызметтері тікелей тартылуы қажет.
«Әрбір әкім мен әрбір мектеп директоры өз аймағында болып жатқан жағдайға жеке жауапты болуы тиіс. Жастарды қылмыстан қорғау үшін бәріміз бірігіп әрекет етуіміз керек», – деді аймақ басшысы.
Бұл ұсыныс кеңеске қатысқан барлық тараптар тарапынан қолдау тапты. Алдағы уақытта әрбір аудан мен ауылдық округ бойынша нақты профилактикалық жоспар жасалып, оның орындалуы тұрақты түрде бақыланатын болады.
«Халық үніне құлақ асатын мемлекет» қағидаты
Кеңес қорытындысы бойынша «халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын жүзеге асыру үшін түрлі коммуникациялық алаңдар құру туралы шешім қабылданды. Бұл ата-аналармен, оқушылармен, педагогтармен және жергілікті қоғамдастықтармен тікелей байланыс орнатуға мүмкіндік береді.
Яғни, кез келген тұрғын өз мәселесін немесе ұсынысын ашық айта алатын қоғамдық қабылдаулар, дөңгелек үстелдер, ата-аналар жиналыстары жаңа форматта өткізіледі. Бұл шаралар билік пен қоғам арасындағы сенімді нығайтып қана қоймай, проблемаларды ерте кезеңде анықтап, шешуге көмектеседі.
Қорытынды
Жамбыл облысында өткен үйлестіру кеңесінің негізгі мақсаты – қоғамды алаңдатып отырған өзекті мәселелерді ашық талқылап, нақты шешімдер қабылдау еді. Кеңес барысында көтерілген әрбір тақырып – тек ресми статистика ғана емес, әр отбасыға, әр ата-ана мен баланың тағдырына тікелей қатысы бар күрделі мәселелер екені анықталды.
Жастар арасындағы «қылмыстық романтиканың» белең алуы – жай ғана уақытша құбылыс емес, ол егер уақытында тоқтатылмаса, болашақта жаңа қылмыстық толқынға алып келуі мүмкін. Әсіресе әлеуметтік желілердегі бейресми топтар, бейнежазбалар арқылы таралатын теріс түсініктер жасөспірімдер санасын улап, оларды қылмыстық ортаға тарту қаупін күшейтуде. Бұл ретте прокурорлардың «тәуекел тобындағы» тұлғаларды анықтап, оларға жеке профилактикалық жұмыс жүргізуі – маңызды әрі қажетті шара. Себебі әрбір жасөспірім дұрыс бағыт берілсе, қоғамға пайдалы азамат болып қалыптасуы мүмкін.
