Қазақстан Республикасы Президентінің соңғы Жолдауында құқықтық тәртіп пен азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, цифрлық кеңістіктегі алаяқтықпен күрес және қоғамдағы құқықтық мәдениетті арттыру мәселелері ерекше атап өтілген болатын. Осы міндеттерді орындау мақсатында Тараз қаласы прокуратурасының бастамасымен өңірде дропперлікке қарсы кең ауқымды профилактикалық науқан ресми түрде басталды.
Бұл бастама қылмыстық заңнамаға енгізілген жаңа өзгерістерді тұрғындарға кеңінен түсіндіруге және халықты киберқылмыстық әрекеттерден қорғауға бағытталған.
Арнайы жұмыс тобы құрылды
Жақында өткен кеңейтілген мәжілісте қала прокуратурасы жанынан арнайы жұмыс тобының құрылғаны жарияланды. Оның құрамына құқық қорғау органдарының қызметкерлерімен қатар, еріктілер, жастар ұйымдарының белсенділері, жоғары оқу орындары мен мектептердің оқытушылары, зиялы қауым өкілдері, мемлекеттік органдардың мамандары кірді.
Жұмыс тобының негізгі мақсаты – қоғамға жаңа заңнамалық нормаларды түсінікті тілде жеткізу. Бұл ретте тұрғындармен тікелей кездесулер ұйымдастыру, дәрістер оқу, тренингтер өткізу, сондай-ақ ақпараттық парақшалар мен көрнекі материалдар тарату жоспарланған.
Қылмыстық кодекстегі жаңа бап
Заңға енгізілген өзгерістер бойынша, 2024 жылғы 16 қыркүйектен бастап Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде «дропперлік» үшін жеке жауапкершілік енгізілді. Атап айтқанда, 232-1-бапқа сәйкес, өз атына банктік шот ашып, оны бөтен адамдарға пайдалануға беру әрекеті ауыр қылмыс ретінде танылып, жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылады.
Бұл қадам қоғамда кеңінен таралған кибералаяқтық схемаларының алдын алу үшін жасалды. Бұған дейін алаяқтар қарапайым азаматтардың банктік деректерін пайдаланып, олардың шоттары арқылы заңсыз қаржылық операциялар жүргізетін. Мұндай жағдайда шынайы қылмыскерді табу қиынға соғып, зардап шеккендер көбейе беретін.
Ақпараттық науқан: халыққа түсінікті тілмен
Жаңа нормаларды халыққа түсіндіру мақсатында прокуратура бейнероликтер дайындап, ақпараттық брошюралар шығарды. Бұл материалдарда дропперліктің нақты мысалдары, оның заңдық салдары, сондай-ақ мұндай әрекетке барудың азаматтардың өзіне де, қоғамға да әкелетін қауіптері ашық көрсетілген.
Тиісті лауазымдар
Мәселен, қарапайым тұрғын өз шотын бөтен адамға бере отырып, жеңіл ақша табамын деп ойлауы мүмкін. Бірақ іс жүзінде ол өз еркімен қылмыстық жауапкершілікке тартылады. Прокуратура өкілдері мұндай тәуекелдерді алдын ала түсіндіру арқылы азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыруды көздеп отыр.
Жастардың белсенді рөлі
«Заң мен Тәртіп» жобасы аясында құрылған жастар тобы бұл жұмыстың алдыңғы шебінде болмақ. Олар мектептер мен жоғары оқу орындарында кездесулер өткізіп, замандастарына қарапайым тілмен дропперліктің не екенін, оның қандай салдарға әкелетінін түсіндіреді.
Сонымен бірге, қоғамдық орындарда арнайы акциялар ұйымдастырылып, тұрғындарға брошюралар таратылады, бейнематериалдар көрсетіледі. Бұл тәсіл кез келген азаматқа жаңа заң нормаларын қолжетімді етіп жеткізуді қамтамасыз етеді.
Әлеуметтік маңызы
Дропперлікке қарсы күрес тек құқық қорғау органдарының емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті болып отыр. Өйткені соңғы жылдары интернет-банкинг пен онлайн-төлемдердің кең таралуына байланысты қаржылық алаяқтықтың жаңа түрлері көбейген. Ал олардың құрбаны ең алдымен қарапайым халық болуда.
Прокуратура өкілдерінің айтуынша, егер әрбір азамат өз деректерін қорғап, банктік шотын бөтен адамдарға бермесе, кибералаяқтарға мүмкіндік қалмайды. Бұл ретте халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру шешуші рөл атқарады.
Болашаққа жоспар
Алдағы уақытта аталған жұмыс тобы жүйелі түрде жұмыс істеп, ай сайын қала және аудан тұрғындарымен кездесулер өткізуді, сондай-ақ әлеуметтік желілер арқылы да кең көлемді түсіндіру жұмыстарын жүргізуді жоспарлап отыр. Әсіресе жастармен жұмысқа басымдық беріледі, себебі алаяқтар көбіне тәжірибесіз, жеңіл табысқа қызығатын жас буынды алдайды.
Жалпы, Тараз қаласында басталған бұл бастама республика бойынша да үлгі боларлық тәжірибеге айналуы мүмкін. Өйткені дропперлікпен күрес тек жазалау шараларымен емес, алдын алу, түсіндіру және халықты ақпараттандыру жұмыстары арқылы ғана нәтижелі болады.
